Luchtwachttoren

door Manual Rouwendaal

In het oosten van Zeeuws-Vlaanderen, tussen het dorp Hengstdijk en Kloosterzande stond een luchtwachttoren, compleet met schuilkelder. Ze was gebouwd van grijze betonnen ramen in raadbouw zodat je er doorheen kon kijken. De onderste elementen waren voorzien van stoeptegels om te voorkomen dat men langs de buitenkant de toren kon beklimmen. Zij deed dienst als uitkijkpost voor het Korps Luchtwachtdienst.

De leden van het Korps Luchtwachtdienst (KLD) moesten van daar af het Nederlandse luchtruim in de gaten houden. Zodra ze een vijandelijk vliegtuig in het vizier kregen, werd met behulp van een luchtwachtinstrument de positie van het vliegtuig bepaald. Een verbindingsman gaf de gegevens per telefoon door aan de luchtwacht centrale in Zeist Omdat de radarapparatuur vliegtuigen die onder de 1.500 meter het Nederlandse luchtruim binnenkwamen niet opmerkte, werden luchtwachttorens opgericht. Nederland werd daartoe verdeeld in 80 sectoren. Elke sector bestond uit drie torens. Deze stonden in een driehoek op maximaal zestien kilometer van elkaar. De gehoorafstand bedraagt namelijk acht kilometer. Het verdwijnen van propellervliegtuigen ten gunste van straaljagers was de belangrijkste reden voor het opheffen van het Korps Luchtwachtdienst in 1964. Moderne vliegtuigen en radarapparatuur bewaakten voortaan het luchtruim.

De Atoombom

Inmiddels lag er een andere dreiging op de loer: de atoombom. De torens werden overgedragen aan de BB, de Bescherming Burgerbevolking. Vanaf de torens moesten waarnemers een mogelijke inslag kunnen lokaliseren en deze gegevens vervolgens telefonisch doorgeven. Ter bescherming van het personeel werd in 1968 aan de voet van een groot aantal torens een atoomschuilkeldertje gebouwd. In 1980 werd de BB opgeheven

Veel luchtwachttorens werden afgebroken, de cementdekking van de betonbewapening was onvoldoende. wat betonrot in de hand werkte. De toren werd gezien als een gevaar voor de omgeving en om die reden werden hij afgebroken en een stukje historie ging verloren

Jammer dat er geen draagvlak was om dit te behouden zoals in Nieuw Namen en de Koewacht, waar de torentjes nog in volle glorie prijken. De toenmalige burgemeester greep zelfs in zijn depressieve gedachtegang, de reden, “kans op zelfdoding” aan om het pareltje in het landschap toch maar te doen laten verdwijnen De luchtwachttoren had bijvoorbeeld in de toeristisch- recreatieve sector dienst kunnen doen als uitkijkpunt of voor het spectaculaire abseilen als een manier om heel snel en veilig van een object of wand naar beneden af te dalen. Vanwege het gevaar van betonrot werd in 1990 de luchtwachttoren te Kloosterzande opgeblazen.


Klik op een kleine afbeelding voor een grotere weergave.
Bijschrift foto's:
rechtsboven: de luchtwachtoren
linksboven: Kloosterzande en de mouterij gezien vanuit de toren
rechtsonder: de luchtwachttoren gezien vanaf de Tasdijk
linksonder: foto ZDC
Klik hier voor een wervingsposter.