Dina Klaassen

Door Manuel Rouwendaal

In een uitzending van omroep Hulst “Aan de keukentafel” kwam iemand met zijn verzameling prentenbriefkaarten. De kaarten lagen voor de kijker op hun kop maar direct herkende ik de bovenste foto. voor ieder ander zomaar een foto van een vrouw in de dracht van ’t land van Hulst, maar voor mij een foto met een verhaal.

Deze prentenbriefkaarten had ik eerder gezien bij de familiefoto’s van Lisa Herwegh-de Tender in het bejaardenhuis te Beverwijk. De familie was in 1950 van Lamswaarde naar daar gaan wonen. Lisa vertelde toen “dat was mijne oma”.
Ik wist genoeg om in de aanloop van hun levensverhaal dit verder uit te diepen. Dit werd achteraf gezien nog al confronterend, want het leven van oma uit Hengstdijk was op zijn zachts gezegd niet alledaags.
Met dit verhaal was Lisa nog al ontdaan over het liefdeleven van de oude Mit. Thuis te Lamswaarde werd hier door haar vader nooit over gesproken en zij was onwetend over het navolgende. Het was altijd een lieve oma, ze waren thuis arm en ze bracht altijd van alles mee. Kortom een roman is geboren. Soms ging ze met haar vader de oude mit bezoeken dat was van Lamswaarde een uur lopen.

Neem de ansichtkaart uit ongeveer 1920 van deze vrouw in ogenschouw. Zij is op de foto 65 a 70 jaar oud schat ik in. Een admiraalsblik maar zij was toch meer een Schout bij nacht en bij deze een schets van haar leven. Dina Klaassen was haar naam, geboren op vrijdag 28 februari 1840 te Stoppeldijk zij ging werken te Hengst-dijk, als werkvrouw.

Dina trouwde na een korte hevige relatie 6 maanden zwanger en 22 jaar oud, op donderdag 15 januari 1863 te Hengstdijk met de 34 jarige Josephus Franciscus de Tender geboren op 3 november 1828 te Sint Nicolaes (Belgie) en van beroep dienstknecht. Hij woonde nog maar 10 maanden te Hengstdijk. Het huwelijk werd ingezegend in het voormalige Romaanse kerkje dat werd geleid door pastoor Johannes Franciscus Anthonius Sijbertz.
Zij gingen wonen aan de Konigsdijk aldaar en waar hun kinderen geboren werden.
Alphonsus de Tender op 15 mei 1863.
Jan Baptist de Tender; 28 juli 1864.
Anna Maria Louisa de Tender; 9 juni 1866. Ludovicus de Tender 22 juli 1867.
Het jaar 1868 was een rampjaar voor het gezin, op 12 augustus overleed de 11 maanden oude Ludovicus en Jan Baptist, 4 jaar oud, op 18 oktober. Dina was toen zwanger van Josephus de Tender, die werd geboren op 29 januari 1869. Er heerste in die tijd nog al eens de cholera en difteritis. Petrus de Tender werd 3 jaar later ge-boren op 24 april 1872 maar overleed 6 maanden later.
Dit alles gedoopt door pastoor Johannes Franciscus Anthonius Sijbertz. De kinderen werden ten gemeenthuize ingeschreven in het bijwezen van veldwachter Jacob Verplanke en de plaatselijke wagenmakerknecht.
 
Toen nam het leven voor Dina een noodlottige wending. Haar man, de 45 jarige Jo-sephus, overleed op12 februari 1874 te St. Niklaas Belgie. En zij bleef 34 jaren oud met 3 kinderen achter aan de Koningsdijk. Alphonsus 10 jaar Anna Maria Louisa 7 en Josephus 5 jaren oud.

Dikwijls hertrouwde men binnen afzienbare tijd om economisch redenen, zo niet Dina. Zij raakte 1 jaar na het overlijden van haar man Joseph, zwanger en kreeg een zoon Ludovicus Klaassen geboren op zondag 21 november 1875. Hij werd aangegeven door buurman Norbertus van Loij, werkman, die bij de geboorte aanwezig was. Ludovicus leefde 6 weken en zijn dood werd aangegeven door Eduardus van Loij. Er volgden meerder kinderen, Amelia Klaassen, geboren op zaterdag 16 februari 1878. Aangegeven door buurman, Gerardus van Leemput.

Eduardus Klaassen geboren zondag 14 september 1879 werd aangegeven door veldwachter Adriaan van Gijsel. Eduardus overleed 1 jaar en 6 maanden oud op 3 april 1881. Er kwam nog een kind. Op dinsdag 6 juni 1882 kreeg Dina een levenloos meisje.

Haar zoon Josephus de Tender zat in 1883 als gedetineerde in de Strafgevangenis te Goes. Je moest vroeger echt niet veel gedaan hebben om daar te komen. Galop-peren met een paard door het dorp was al voldoende. Dina’s laatste kind was Petrus Klaassen geboren op vrijdag 20 februari 1885 en aangegeven door buurvrouw Apolonia Taalman. Hij overleed op een leeftijd van 1 jaar op donderdag 11 maart 1886.
Dina’s was nu 46 jaar en het was haar laatste kind. ze had er 11 gekregen waarvan 5 in het wild om zo maar eens iets te zeggen. Ze had alleen nog maar haar zonen Alphonsus 23, Josephus 17, dochter Anna Maria Louisa de Tender 20 jaar en de buitenechtelijke dochter Amelia Klaassen, 8 jaar oud.

Dina leefde volgens de gezinskaarten uit die tijd, niet samen met een man, dus neem ik aan dat haar kinderen voortkwamen uit wisselende kontakten, anders was ze wel getrouwd. De oudste kinderen zullen wel geweten hebben dat hun moeder, als weduwe, zich in horizontaal consumerende houding trachtte staande te houden en wat voor diensten zij verleende.
Het Gemeentehuis te Hengstdijk, heeft dienst gedaan tot ;1936 Dit ook alles onder de ogen van pastoor Anthonius Jacobus van Genk en heel de Hengstdijkse gemeenschap. Aan haar biechtvader had zij wel wat uit te leggen en hij zal heus wel belangstelling hebben gehad in haar ‘vrienden’, om ze aan te spreken op hun onzedelijk gedrag. Het lijkt mij dat ze daarvoor weinig waardering oogstte en ook voor de kinderen de gevolgen hiervan merkbaar waren.

De kinderen gingen werken in de omgeving, maar haar dochter Anna Maria Louisa de Tender kwam terug thuis uit Stoppeldijk. 20 jaar en zwanger, zij beviel aan de Koningsdijk te Hengstdijk, op 15 augustus 1886, Maria Hemelvaart. Een zoon Augustinus de Tender. Hij werd aangegeven door Dina Klaassen, de grootmoeder. Anna Maria Louisa vertrok december 1892 naar Hulst en trouwde woensdag 19 april 1893 te St Jansteen met Pieter Franciscus de Saegher. Hij wettigde Augustinus de Tender als zijn zoon die nu als Augustinus de Saegher door het leven ging.

Dina’s zoon Josephus die aangeeft door ongeleerdheid niet te kunnen schrijven of van te tekenen, trouwde vrijdag 5 januari 1900, te Hontenisse en kerkelijk te Lams-waarde Josephus de Tender 30 jaar, met de 28 jarige Apolonia Maas van de Ro-versbergsedijk.

Joos en Lone woonden eerst op Baalhoek waar hun eerste kind Josephus op 13 november 1900 werd geboren en waar de grootouders, Franciscus Picavet en Dina Klaassen de peter en meter waren.

Zij verhuisden naar een huisje onder aan de Boudeloodijk te Lamswaarde tussen de boerderijen nr 6 en 12. Daar tussenin stonden 2 huisjes die voor de oorlog 40/45 zijn afgebroken. Daar werd Andreas Alphonsus geboren op10 januari 1902 met als peter en meter, de broer van Joseph, Alphonsus Tender en Catharina Maas. Bertha Joanna werd geboren en gedoopt op 31 augustus 1904 met als peter en meter het voorkind van Joseph zijn zuster, Augustinus de Saegher en Johanna Maas. Andreas met als peter en meter; Petrus Sponselee en Emilia Klaassen, de halzuster van Josephus. Als laatste nog in leven zijnde kleindochter van Dina Klaassen, Elisa Maria nu wonend in Beverwijk, met als peter en meter, nichtje Elisabeth Picavet en haar 13 jarig broertje Josephus Andreas Franciscus de Tender. De familieband van Joos de Tender met zijn broer en (half) zuster en het mee opgegroeide neefje was toch wel sterk.

Amelia Klaassen raakt in 1905 te Middelburg in het Huis van Bewaring. Zij kwam 12 april 1905 van Terneuzen naar Hengstdijk maar vertrok 1 februari 1909 naar St Nico-laas. Zij trouwde op 38 jarige leeftijd op17 januari 1917 te Amsterdam met Antonius Cornelissen uit Terheijden. Zij overleed voor 1929.

Alphonsus de Tender bleef ongehuwd en overleed 17 november 1910 op 47 jarige leeftijd te Hengstdijk. Dina Klaassen de weduwe van Joseph de Tender ging in de bebouwde kom van Hengstdijk wonen maar vertrok op 86 jarige leeftijd op 29 juli 1926, naar Wachtebeke, mogelijk naar het Burgerlijk godshuis waar zij kort daarop stierf.

Het gezin de Tender – Maas te lamswaarde ca. 1920 Vader Josephus de Tender, zoon Josephus oma Trieneke Picavet-de Maat met Lisa, Moeder Lone Maas-de Tender, Bertha en Andreas